Karadelik Nedir? Gerçekte Karadelik Nasıl Oluşur?

Siz hiç bir kara delik nasıl oluşur diye düşündünüz mü? Kara delik, süpernova patlaması sonrasında ömrünü tamamlayan yıldızların başlattığı hareket sonucunda oluşmaktadır.

Patlayan yıldızdan geriye çekirdek bölge kalır. Ancak normalde yıldızların yer çekimine karşı koyacak bir dengesi varken, patlama ile birlikte bu denge de ortadan kalkar.

Sona kalan yıldız kalıntılarında artık bu yer çekimine karşı koyacak kuvvetler bulunmaz ve bu nedenle yıldız çekirdeği kendi içine çökmeye başlar.

Yıldızın kütlesi sonsuz derecede küçük bir noktaya kadar ulaşırsa, bir kara delik doğar. Bir yıldızın tüm kütlesini, küçük bir noktaya sığdırmak, onun çok yoğun olmasını sağlayacağı gibi güçlü bir çekim kuvvetini de ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle ortaya çıkan bu kara delikler, güçlü çekim noktalarından birisidir.

Oluşumunda böylesine bir tarihi süreç olan karadelikler, meydana geldikten sonra belirli bir hakimiyet alanına sahip olur. Diğer yıldızların ya da diğer gök cisimlerinin bu noktaya yaklaşması halinde ise kara delik etkin hale gelir ve uyguladığı çekim ve kuvvet ile birlikte yıldızları ya da gök cisimlerini parçalar.

Bu olay, Türkçe’ye de geçmiş olan spagettifikasyon kavramı ile tanımlanır.

Kara delik ile ilgili en güçlü kaynaklardan birisi de NASA’dır. NASA karadelik için; “Kara delik, çekme kuvvetinin ışığın kaçamayacağı kadar güçlü olduğu bir bölgedir. Güçlü yerçekimi, maddenin küçük bir alana sıkıştırılması nedeniyle oluşur.

Bu sıkıştırma bir yıldızın ömrünün sonunda gerçekleşebilir. Bazı kara delikler, ölmekte olan yıldızların bir sonucudur.” şeklinde tanımlamaktadır.

Kara deliklerin fark edilmesi oldukça zordur. Zira nesneler ile birlikte ışığı da yutan karadelikler, galakside fark edilemez durumdadır. Çekim alanına giren bir ışık, geri yansıyamadığından dolayı görünen sadece karanlıktır.

Gökbilimciler ise karadelikleri keşfetmek için düzensiz hareketleri takip eder. Bununla birlikte özel teleskoplar yardımı ile yapılacak keşifler karadeliklerin bulunmasına yardımcı olabilmektedir. Bu sayede uzaydaki hareketler takip edilerek gök cisimlerinin ve yıldızların sürekli çekildiği bir bölge belirlenebilir.

Bununla birlikte kara delik yörüngesine girerek dönmeye başlayan bir yıldız, yüksek enerjili bir ışık üretir. Bu ışık ise gökbiliminde kullanılan aletler tarafından fark edilebilir.

Karadelikler için standart bir büyüklük olmadığı gibi herhangi bir limit de bulunmamaktadır. Ancak bugüne kadar yapılan gözlemler sonucunda 3 farklı tipte olduğu belirlenmiştir.

Bu karadeliklerden ilki ve en küçüğü, ilkel karadeliklerdir. Bu karadeliklerin büyüklüğü atom kadar küçük olurken, kütle olarak çok büyük bir dağ ile eşdeğer durumdadır. İkinci tür ise orta büyüklükteki karadeliklerdir.

Bu karadelikler ise yıldız olarak adlandırılır. Güneşten 20 kat daha büyük olabilen bu çeşit, samanyolu galaksisinde de gözlemlenmektedir. 3. tür ise en büyük kara deliklerdir ve süper kütleli olarak adlandırılmaktadır. Kütle olarak 1 milyon güneş sistemi büyüklüğüne eşdeğerdir.

Karadelikler ile ilgili en çok merak edilenlerden birisi de sabit olup olmadığı. Yer değiştiren ya da belirli bir yörüngede dönen böylesine bir oluşum, çok daha yok edici ve parçalayıcı olma potansiyeline sahip olabilir. Ancak kara delikler sabit olduğundan dolayı bu tip bir ihtimal de bulunmamaktadır.

Karadelikler, hala bilinmezliklerle doludur. Ancak bu konuda Stephen Hawking ve Jacob Beckenstein tarafından yapılan çalışmalar, karadeliklerin buharlaşma nedeniyle yok olabileceğine işaret eder. Ancak yok olmak için yüz milyarlarca yılın geçmesi gerektiği tahmin ediliyor.

Bu nedenle kara deliklerin ölüp ölmeyeceği noktasında ciddi bir soru işareti olsa da bu ölümün çok uzun süreler sonrasında gerçekleşebileceği söylenebilir.